Ugryzienie przez kleszcza

Choroby odkleszczowe cichą epidemią XXI wieku.

O chorobach odkleszczowych mówi się coraz więcej. Wiele osób uważa, że to sztuczna panika, inni z kolei alarmują o konieczności opracowania systemowych rozwiązań w ochronie zdrowia, które pozwolą na lepsze radzenie sobie z tymi schorzeniami.

Problem chorób odkleszczowych narasta z roku na rok, ponieważ pojawia się coraz więcej chorych, których stan zdrowia się pogorszył na skutek ugryzienia przez maleńkiego pajęczaka.

Gdzie żyją kleszcze i kiedy są aktywne?

Kleszcze to pajęczaki, które są klasycznymi pasożytami, to znaczy, że do przeżycia potrzebują innego, żywego organizmu, który jest ich żywicielem. Odżywiają się krwią, a ich cykl życiowy wynosi dwa lata.

Miejsca żerowania kleszczy

Powszechnie uważa się, że kleszcze żyją w lasach. Tymczasem oprócz lasów (szczególnie liściastych z gęstym poszyciem) ich ulubione miejsca zerowania to polany leśne, przyleśne łąki, zagajniki, szczególnie nad wodą. Coraz częściej kleszcza można przynieść ze spaceru w parku albo w przydomowym ogródku. Są niewidoczne, a na żywiciela oczekują przyczepione do spodniej strony liści lub końca wysokiej trawy. Opadają na ciepłą skórę lub sierść zwabione temperaturą  i ruchem ciała lub zapachem.

Okres największej aktywności kleszczy

Tradycyjnie największa aktywność kleszczy przypada na czas między majem a wrześniem, jednak w ostatnich latach ten okres się przedłuża od końca marca aż do listopada. Przyczyną jest ocieplenie klimatu. Kleszcze budzą się do życia w temperaturze wyższej niż 8 stopni Celsjusza.Poniżej jej zapadają w stan hibernacji. Łagodne i krótkie zimy powodują, że te wampirze pajęczaki są aktywne przez większość roku, a liczba osób, które ponoszą zdrowotne skutki ich ugryzień z roku na rok jest coraz wyższa.

Kleszcze są cierpliwe. Mogą długo czekać na żywiciela, a bez pożywienia (krwi) mogą przeżyć nawet rok. Kleszcze wbija się w skórę za pomocą ostrego aparatu gębowego, wypuszczając do niego ślinę. W niej znajdują się groźne dla zdrowia ludzkiego patogeny.

Borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu

Wirus kleszczowego zapalenia mózgu atakuje centralny układ nerwowy. Pierwsze objawy to gorączka, bóle głowy i stawów, więc często jest mylona z przeziębieniem lub grypą. U części chorych dochodzi do zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych, porażenia nerwów i na ich skutek – zaburzeń oddychania. KZM pozostawia u większość chorych trwałe skutki choroby przez całe życie.

Medycyna nie zna sposobu na leczenie infekcji wirusowych, więc jednym sposobem prezencji przeciwko KZM pozostają szczepionki ( w wielu krajach refundowane) oraz unikanie potencjalnych siedlisk kleszczy, stosowanie środków ochronnych i odpowiedniej odzieży.

Bakteryjna borelioza

Boreliozę powodują bakterie Borrelia burgdorferi. Jak każde schorzenie o podłożu bakteryjnym, leczy się ją antybiotykami. Największy jednak problem dotyczy rozpoznawania boreliozy, ponieważ początkowo może ona nie dawać żadnych objawów,  w wielu przypadkach dopiero po latach. Objawy są niespecyficzne i wielu chorych przechodzi odyseję diagnostyczną, zanim kolejny lekarz wpadnie na trop boreliozy i postawi właściwe rozpoznanie.

Trudności diagnostyczne boreliozy

Pierwszym objawem jest rumień i obrzęk w miejscu ugryzienia kleszcza, który może być wędrujący (przesuwa się wzdłuż kończyny). Pojawia się u około 40% pacjentów. Następnie może pojawiać się przewlekłe zmęczenie, zawroty i bóle głowy. Po latach zdarza się porażenie nerwu twarzowego, bóle kończyn, bóle neurologiczne, problemy z sercem i bóle oraz zapalenie stawów.

Ponieważ objawy boreliozy, poza rumieniem są niespecyficzne i odroczone w latach, właściwe rozpoznanie może być bardzo utrudnione, a chory nawet nie musi pamiętać, że przed laty ukąsił go kleszcz. terapia antybiotykowa może być długotrwała i nieobojętna dla zdrowia.

Badania genetyczne kleszcza

Zanim podejmie się decyzję o trudnej i długiej antybiotykoterapii, należy mieć pewność, że pasożyt, który wbił się w skórę był zakażony boreliozą. W tym celu najlepiej wykonać genetyczne badania kleszcza.

Usuniętego ze skóry kleszcza należy zapakować do szczelnie zamkniętego pojemnika (np. małej probówki z zakrętką) i wysłać do odpowiedniego laboratorium badawczego. Po otrzymaniu wyniku można podjąć decyzję o podjęciu odpowiedniej terapii. Badanie kleszcza warto zrobić nawet wówczas, kiedy nie pojawia się charakterystyczny obrzęk, pamiętając o tym, że nie u wszystkich jest on widoczny.